Patron szkoły

Tadeusz Czacki

Patron naszej szkoły w latach 1927 - 1939

Pismem z dnia 1 grudnia 1927 r. nr I 20924/27 Zarząd Miejski nazwał Szkołę Powszechną nr 4 „im. Ksawerego Praussa”, a inspektorat pismem z dnia 21 grudnia 1927 r. zawiadomiono, iż Kuratorium nadało Szkole Powszechnej nr 4 nazwę „im. Tadeusza Czackiego”. I tak szkoła nr 4 miała od 1927 r.  do 1939 r.  dwóch patronów. Po drugiej wojnie światowej szkoła nosiła im. Ksawerego Praussa, (...) w ten sposób stary spór rozstrzygnęło życie i dojście do głosu warstwy robotniczo -  włościańskiej (...) [ Cytat z kroniki szkolnej.] Julian Tuwim jest patronem Szkoły Podstawowej nr 4 w Sosnowcu od 1961 r.

Tadeusz Czacki (1765-1813), historyk, organizator szkolnictwa, działacz gospodarczy, bibliofil, założyciel Liceum Krzemienieckiego i Biblioteki Poryckiej, współzałożyciel Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk. Urodził się 28 VIII w Porycku na Wołyniu jako syn Feliksa (Szczęsnego), podczaszego koronnego i Katarzyny z Małachowskich. Kształcił się w domu rodzinnym pod kierunkiem jezuity Faustyna Grodzickiego. W latach 1768-74 przebywał w Gdańsku wraz ze stryjem Franciszkiem Czackim (1728-1787); mieszkał wtedy przy ul. św. Ducha. W 1784-6 pracował w Komisji Skarbowej, a w latach 1786-92 w Komisji Skarbu Koronnego. Był inicjatorem sporządzenia mapy hydrograficznej Polski i Litwy, którą wykonał por. J. Mahler, jego współpracownik. W 1790 jako komisarz Komisji Skarbu Kor. brał udział w obradach nad traktatem handlowym z Prusami. W opublikowanym w 1790 dziełku Refleksye nad uszkodzeniem dla krajów polskich wynikającym z zaniedbywania handlu, pochodzącego z mniej ważenia, porzuconej nad Gdańskiem opieki wskazywał na pożytki płynące z utrzymania Gdańska przy Polsce (tego roku ukazał się w Warszawie przekład na język niemiecki). W rękopiśmiennej pracy z 1792 r. Uwagi o handlu z Anglią, Portą Ottomańską i innymi narodami Czacki przedstawił znaczenie Gdańska dla handlu Anglii z Polską. W swej najważniejszej pracy O litewskich i polskich prawach (t. I-II 1800-1) wykorzystał zbiory archiwum miasta Gdańska i wiele dzieł gdańskich uczonych oraz prac o Gdańsku, przez co zawarł w niej wiele źródłowych informacji dotyczących Gdańska i Pomorza, np. w tomie I omówił prawo składu dla Gdańska, w tomie II umieścił tablice ilustrującą eksport zboża przez Gdańsk. W załączonym tu atlasie numizmatycznym zamieścił wizerunki wielu gdańskich, elbląskich i toruńskich monet; była to pierwsza polska praca numizmatyczna obejmująca całość naszej numizmatyki. W lipcu 1792 r. zakończył pracę w Komisji Skarbowej i rozpoczął na szeroką skalę akcję bibliofilsko-kolekcjonerską. W 1795 r. umieścił swe zbiory w Porycku na Wołyniu. W poszukiwaniu materiałów historycznych udawał się wielokrotnie do Gdańska, Oliwy, Torunia i Elbląga. W Gdańsku zatrzymywał się w hotelach: Dom Angielski przy ul. Chlebnickiej, Olivaer Herberge (Targ Drzewny), Koenigsberger Herberge (ul. Elbląska). Zamierzając poświęcić się dziejopisarstwu, gromadził zwłaszcza pamiątki przeszłości narodowej źródła i materiały historyczne Biblioteka w Porycku liczyła 1558 woluminów rękopisów, ponad 8500 tomów dzieł pol., 3,4 tys. obcych i ok. 20 tys. broszur. Z zachowanych katalogów wynika, że posiadała wiele druków, m.in. dzieł J. Heweliusza, B. Keckermanna, G. Lengnicha, G. Reygera, M. Volckmara, F. Kluvera. Obecnie większość poloników z tej biblioteki znajduje się w zbiorach Biblioteki Czartoryskich w Krakowie. Czacki był jednym z inicjatorów, założycieli i najbardziej aktywnych członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie. W 1801 r. odbył podróż naukową do Królewca, Fromborka i Gdańska. Zwiedzał Gdańsk m. in. w 1801, 1802, 1803.

Julian Tuwim

Obecny patron naszej szkoły - Julian Tuwim

Julian Tuwim urodził się w Łodzi 13 września 1894 roku. Jego rodzice to spolszczeni Żydzi (nazwisko ma swe źródło w języku hebrajskim - "towim" znaczy dobry). Od dziecka wychowuje się jednak w oderwaniu od kultury żydowskiej (dziadek Juliana wydawał pierwszą polskojęzyczną gazetę w Łodzi). Uczniem, trzeba przyznać, był marnym. Musiał nawet powtarzać rok. Jednak w pewnym momencie wpada mu w ręce tomik poezji Staffa. I wtedy dokonuje się dziwna przemiana w naszym bohaterze. Zaczyna czytać wiersze, uczyć się i o dziwo kończy szkołę jako jeden z lepszych uczniów. Jedynie matematyka została dla niego niezgłębioną tajemnicą - "nieodwzajemnioną miłością" jak pisał. Rodzinne miasto Łódź miało decydujący wpływ na poglądy Tuwima: Tutaj zetknął się zarówno z niesprawiedliwością społeczną i nędzą środowisk robotniczych, jak i z kabaretem. W roku 1916 wyjeżdża do Warszawy studiować. Rozpoczętych studiów nigdy nie kończy, gdyż od razu zaczyna działalność jako poeta. Jest jednym z założycieli kawiarenki "Pod Picadorem”, która umożliwiła pierwszą odsłonę nowej poezji. Przedstawicieli tej grupy nazywać będą w przyszłości "Skamandrem". Wiersz "Wiosna" i pierwszy tomik "Czyhanie na Boga" przynoszą mu sławę porównywalną chyba tylko ze sławą gwiazd rocka. Wokół jego osoby powstaje otoczka skandalisty, prowokatora ale i wspaniałego poety. W każdym razie na spotkania autorskie uczniowie chodzą, nie informując o tym nauczycieli a czasami wbrew jawnym zakazom z ich strony! Kolejne tomiki potwierdzają tylko jego sławę najpopularniejszego poety polskiego okresu dwudziestolecia międzywojennego. W czasie wojny Tuwim przebywa na emigracji: najpierw we Francji, potem w Brazylii i w końcu w Stanach Zjednoczonych. Pełen entuzjazmu trafia do powojennej Polski wiosną roku 1946. Zapał, pomysły i projekty przyszłych przedsięwzięć nie zostaną jednak w większości zrealizowane. Kryzys twórczy, niechęć krytyki i nie przystawanie osobowości poety do nowej rzeczywistości stanowią podstawowe wyróżniki bytu poety. Jakby nadrabiając brak własnej twórczości Tuwim tłumaczy, opracowuje antologie, pracuje dla teatru, ale coś się w min złamało: Nie jest to już ten sama wielowymiarowa, kolorowa osobowość.
Umiera 27 grudnia roku 1953. Po śmierci urządzono mu oficjalny pogrzeb. W tych czasach (i późniejszych) krytyka obeszła się z jego twórczością bezlitośnie, chociaż czytelników jego książek nie zabrakło do dzisiejszego dnia.